TRỰC THĂNG CHỞ TỔNG THỐNG IRAN GẶP NẠN

 

Cả IRNA và truyền hình nhà nước đều không đưa ra bất kỳ thông tin nào về tình trạng của ông Raisi trong những giờ sau đó.

Hôm 19/05, truyền thông nhà nước Iran đưa tin, một chiếc trực thăng chở Tổng thống Iran Ebrahim Raisi, cùng ngoại trưởng nước này và các quan chức khác, đã bị rơi ở vùng núi phía tây bắc Iran, kéo theo một chiến dịch cứu nạn quy mô lớn trong một khu rừng phủ đầy sương mù.

Ông Raisi đang đi thị sát ở tỉnh Đông Azerbaijan của Iran. Truyền hình nhà nước cho biết chiếc trực thăng đã “hạ cánh khó khăn” gần Jolfa, một thành phố ở biên giới với quốc gia Azerbaijan, cách thủ đô Tehran của Iran khoảng 375 dặm (khoảng 603 km) về phía tây bắc. Sau đó, đài truyền hình nhà nước nói rằng địa điểm xảy ra trục trặc này xa hơn về phía đông, gần làng Uzi, nhưng các chi tiết vẫn còn mâu thuẫn.

Tổng thống Iran Ebrahim Raisi đặt tay lên trái tim để thể hiện sự tôn trọng đám đông trong lễ tang các nạn nhân vụ nổ bom ở thành phố Kerman, Iran, hôm 05/01/2024. (Ảnh: Vahid Salemi/AP Photo)

Hãng thông tấn nhà nước IRNA đưa tin rằng đi cùng ông Raisi có Ngoại trưởng Iran Hossein Amirabdollahian, thống đốc tỉnh Đông Azerbaijan của Iran, cùng các quan chức và vệ sĩ khác. Một quan chức địa phương đã sử dụng từ “bị rơi,” nhưng những người khác lại gọi là “hạ cánh khó khăn” hoặc “vụ việc.”

Truyền thông địa phương đưa tin rằng chỉ huy Quân đoàn Cách mạng Đông Azerbaijan nói với các phóng viên rằng họ đã tìm ra vị trí xảy ra vụ rơi phi cơ bằng cách lần theo tín hiệu từ trực thăng và điện thoại di động của một trong những người ngồi trên phi cơ. Ông cho biết nhân viên đã được khai triển tới khu vực này.

Các quan chức cho biết nỗ lực cứu nạn đã bị cản trở do điều kiện thời tiết xấu.

Cả IRNA và truyền hình nhà nước đều không đưa ra bất kỳ thông tin nào về tình trạng của ông Raisi trong những giờ sau đó. Tuy nhiên, một số quan chức kêu gọi công chúng cầu nguyện cho ông.

Các phản ứng

Lãnh đạo tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei, người nắm quyền lực tối thượng và có tiếng nói cuối cùng về mọi chính sách đối nội và đối ngoại, cho biết sẽ không có sự gián đoạn nào đối với công việc nhà nước.

Truyền thông nhà nước Iran cho biết thời tiết xấu là nguyên nhân gây ra vụ tai nạn và đang làm phức tạp thêm nỗ lực cứu nạn. Tổng tham mưu trưởng quân đội Iran đã ra lệnh sử dụng toàn bộ nguồn lực của quân đội và Lực lượng Vệ binh Cách mạng cho hoạt động tìm kiếm và cứu nạn.

Đài truyền hình quốc gia trước đó đã dừng tất cả các chương trình thường kỳ để phát hình những lời cầu nguyện được tổ chức cho ông Raisi trên khắp đất nước và ở một góc màn hình đưa tin trực tiếp về các đội cứu nạn được khai triển đang đi bộ ở khu vực miền núi trong sương mù dày đặc.

“Tổng thống đáng kính và những người đi cùng đang trên đường trở về trên một số trực thăng và một trong những chiếc trực thăng đó buộc phải hạ cánh khó khăn do thời tiết xấu và sương mù,” Bộ trưởng Nội vụ Ahmad Vahidi cho biết trong bình luận được phát trên truyền hình nhà nước. “Các đội cứu nạn khác nhau đang trên đường tới khu vực nhưng vì thời tiết xấu và sương mù nên họ có thể phải mất thời gian để tiếp cận được trực thăng.”

IRNA gọi khu vực này là một “khu rừng” và khu vực này cũng được biết đến là vùng núi. Truyền hình nhà nước phát đi hình ảnh những chiếc SUV chạy qua khu vực nhiều cây cối và cho biết điều kiện thời tiết xấu, bao gồm mưa lớn và gió, đang cản trở đoàn xe này.

Một phát ngôn viên của cơ quan dịch vụ khẩn cấp Babak Yektaparast nói với IRNA rằng một trực thăng cứu nạn đã cố gắng tiếp cận khu vực nơi có chiếc trực thăng của ông Raisi, nhưng họ không thể hạ cánh được do sương mù dày đặc.

Rất lâu sau khi mặt trời lặn, phát ngôn viên của chế độ Iran Ali Bahadori Jahromi thừa nhận rằng “chúng tôi đang gặp phải những điều kiện khó khăn và phức tạp” trong quá trình tìm kiếm.

“Người dân và giới truyền thông có quyền biết những tin tức mới nhất về vụ tai nạn trực thăng của tổng thống, nhưng lưu ý đến tọa độ của địa điểm xảy ra vụ việc này và điều kiện thời tiết, cho đến nay ‘không có’ tin tức mới nào,” ông viết trên nền tảng xã hội X. “Trong những thời điểm này, trước mắt chỉ có thể giữ sự kiên nhẫn, cầu nguyện và tin tưởng vào các nhóm cứu trợ.”

Bản thân ông Khamenei cũng kêu gọi công chúng hãy cầu nguyện.

Xe của đội cứu nạn gần địa điểm xảy ra vụ trục trặc trực thăng chở Tổng thống Iran Ebrahim Raisi ở Varzaghan, tây bắc Iran, ngày 19/05/2024. (Ảnh: Azin Haghighi, Moj News Agency qua AP Photo)

Một số nước láng giềng bày tỏ sự quan tâm và đề nghị trợ giúp trong mọi hoạt động giải cứu.

Tòa Bạch Ốc cho biết Tổng thống Joe Biden đã được thông báo về các báo cáo về vụ tai nạn này. Liên minh Âu Châu đã cung cấp công nghệ lập bản đồ vệ tinh khẩn cấp để giúp Iran trong hoạt động tìm kiếm.

Nhiệm kỳ của ông Raisi

Ông Raisi, 63 tuổi, là một người có đường lối cứng rắn, từng lãnh đạo cơ quan tư pháp của đất nước này.

Vào sáng sớm hôm 19/05, ông Raisi đã có mặt ở biên giới với Azerbaijan để khánh thành một con đập với Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev. Con đập này là con đập thứ ba mà hai nước xây dựng trên sông Aras. Chuyến công du diễn ra bất chấp mối quan hệ lạnh nhạt giữa hai chính phủ, bao gồm cả vụ tấn công bằng súng vào Đại sứ quán Azerbaijan ở Tehran năm 2023 và quan hệ ngoại giao của Azerbaijan với Israel, quốc gia mà chế độ thần quyền Shiite của Iran coi là kẻ thù chính của họ trong khu vực.

IRNA đã công bố những hình ảnh mà họ mô tả là ông Raisi cất cánh trên một chiếc trực thăng giống như một chiếc trực thăng Bell, với tông màu sơn xanh trắng từng thấy trong các bức ảnh được công bố trước đây.

Ông Raisi đã lên chức tổng thống trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2021 với tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu thấp nhất trong lịch sử Cộng hòa Hồi Giáo. Ông Raisi bị Hoa Kỳ trừng phạt một phần vì liên quan đến vụ hành quyết hàng loạt hàng ngàn tù nhân chính trị trong những năm sau cuộc cách mạng 1979.

Trong nhiệm kỳ của ông Raisi, Iran đã có thể làm giàu uranium ở mức gần cấp độ vũ khí và cản trở các cuộc thanh tra quốc tế. Iran đã trang bị vũ khí cho Nga trong cuộc chiến với Ukraine, cũng như tiến hành một cuộc tấn công bằng drone và phi đạn quy mô lớn vào Israel trong bối cảnh Israel đang tiến hành cuộc chiến với nhóm khủng bố Hamas ở Dải Gaza. Nước này cũng tiếp tục trang bị vũ khí cho các nhóm khủng bố ủy quyền ở Trung Đông, như Houthis của Yemen và Hezbollah của Lebanon.

Trong khi đó, các cuộc biểu tình rầm rộ ở nước này đã nổ ra trong nhiều năm. Vụ gần đây nhất liên quan đến ca tử vong của cô Mahsa Amini vào năm 2022, một phụ nữ trước đó đã bị giam giữ vì bị cáo buộc không đội khăn trùm đầu hijab theo yêu cầu của chính quyền. Cuộc đàn áp bạo lực kéo dài hàng tháng của chế độ này diễn ra sau các cuộc biểu tình đã khiến hơn 500 người thiệt mạng và hơn 22,000 người bị giam giữ.

Hồi tháng Ba, một ủy ban điều tra của Liên Hiệp Quốc đã kết luận rằng Iran phải chịu trách nhiệm về “bạo lực thể chất” dẫn đến ca tử vong của cô Amini.

Bản tin có sự đóng góp của The Associated Press

Nguyễn Lê biên dịch

THỦ TƯỚNG SLOVAKIA ROBERT FICO BỊ ÁM SÁT

 

 

Hôm thứ Tư (15/05), văn phòng Thủ tướng Slovakia cho biết Thủ tướng Robert Fico đã bị bắn sau một cuộc họp của chính phủ.

Một phóng viên của hãng thông tấn TASR cho biết ông Fico đã bị bắn nhiều phát súng gần một nhà văn hóa ở Handlova, tọa lạc ở miền trung Slovakia, và một kẻ tấn công đã bị bắt giữ. Danh tính của người này chưa được tiết lộ.

Trung tâm Điều hành Dịch vụ Y tế Khẩn cấp nói với TASR rằng hiện vẫn chưa rõ về tình trạng của ông Fico. Tuy nhiên, theo trang hồ sơ mạng xã hội của thủ tướng, ông đang trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng.

Trang Facebook của Thủ tướng Fico cho biết ông đã được thuyên chuyển đến bệnh viện Banska Bystrica bằng trực thăng, cách Handlova 63 dặm (khoảng 101 km), bởi vì di chuyển đến Bratislava sẽ mất quá nhiều thời gian trong khi cần phải tiến hành cấp cứu ngay. “Vài giờ tiếp theo sẽ mang tính quyết định,” bài đăng cho biết.

“Khi những tiếng súng vang lên, tôi đã bị choáng váng đến mức gần như không nghe thấy gì cả,” một người phụ nữ ẩn danh nói với hãng truyền thông địa phương. Bà cho biết ông Fico, 59 tuổi, đã ngã xuống đất trong trạng thái bị thương ở ngực và đầu. Bà tường thuật thêm rằng đã có ba hoặc bốn phát súng vang lên.

Một đoạn video được cho là quay tại hiện trường cho thấy đội bảo vệ của ông Fico đưa ông lên một chiếc xe hơi màu đen.

Bà Zuzana Caputova, tổng thống sắp mãn nhiệm của Slovakia đã chỉ trích gay gắt vụ tấn công ông Fico, đồng thời nói trong một tuyên bố rằng bà cảm thấy hết sức “bàng hoàng” và cầu chúc cho ông “mạnh mẽ” trong thời khắc then chốt này để hồi phục sau vụ tấn công.

“Tôi cảm thấy thất kinh trước điều mà lòng thù ghét đối với sự bất đồng quan điểm chính trị có thể dẫn tới. Chúng ta không nhất thiết phải đồng ý với nhau về mọi thứ, tuy nhiên có rất nhiều cách để bày tỏ sự bất đồng của mình một cách dân chủ và hợp pháp.”

Cùng lúc đó, Tổng thống đắc cử Peter Pellegrini cho biết ông cầu chúc “thủ tướng nhanh chóng bình phục”, đồng thời nói thêm rằng “hành động điên rồ và tàn bạo này sẽ trở thành mục tiêu mà tất cả mọi người lên án.”

“Tôi cảm thấy hết sức bàng hoàng trước cuộc tấn công tàn ác nhắm vào người bạn của tôi, Thủ tướng Robert Rico. Chúng tôi cầu nguyện cho ông ấy khỏe mạnh và nhanh chóng bình phục! Chúa phù hộ ông ấy và đất nước của ông!” Thủ tướng Hungary Viktor Orban, đôi khi được xem là đồng minh của ông Fico tại Liên minh Âu Châu, viết.

Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk viết: “Quả là một tin tức chấn động từ Slovakia. Robert, tâm trí của tôi hướng về ông trong thời điểm đầy khó khăn này.”

Bà Ursula von der Leyen, Chủ tịch Ủy ban Âu Châu, đã lên án điều mà bà cho là một cuộc tấn công đáng lo ngại nhắm vào ông Fico.

“Tôi cực lực lên án cuộc tấn công hèn hạ nhắm vào Thủ tướng Robert Fico. Những hành vi bạo lực như thế này không được phép tồn tại trong xã hội của chúng ta, những hành vi phá hoại nền dân chủ, giá trị chung quý giá nhất của chúng ta. Tâm trí của tôi hướng về Thủ tướng Fico và gia đình ông ấy,” bà viết trên mạng xã hội.

Tổng Thư ký NATO Jens Stoltenberg viết trên nền tảng xã hội X rằng ông “bàng hoàng và sửng sốt trước vụ nổ súng.”

Trong khi đó, Thủ tướng Ukraine Volodymyr Zelensky nói rằng “cuộc tấn công nhắm vào Thủ tướng Slovakia Robert Fico thật khủng khiếp” và “chúng tôi cực lực lên án hành vi bạo lực nhắm vào vị nguyên thủ quốc gia đối tác láng giềng của chúng tôi.”

Trong sự nghiệp kéo dài ba thập niên, đầu tiên ông Fico gia nhập Đảng Cộng sản Tiệp Khắc vào năm 1986 trước khi gia nhập một đảng kế nhiệm đảng này vào năm 1996. Là một thành viên của phe trung tả Slovakia trong nhiều năm, ông đã thay đổi quan điểm từ lập trường ủng hộ châu Âu chính thống sang chủ nghĩa dân tộc phản đối Liên minh Âu Châu và Hoa Kỳ. Ông cũng thể hiện thái độ sẵn lòng thay đổi định hướng tùy theo dư luận hay sự chuyển biến trong thực tế chính trị.

Sau vụ nổ súng, đảng đối lập lớn nhất của Slovakia đã hủy bỏ một cuộc biểu tình đã được lên kế hoạch từ trước. Cuộc biểu tình phản đối việc cải tổ đài phát sóng công cộng của chính phủ này đáng lẽ sẽ diễn ra vào tối thứ Tư (15/04).

“Chúng tôi hoàn toàn và cực lực lên án bạo lực cũng như vụ nổ súng nhắm vào Thủ tướng Robert Fico ngày hôm nay,” lãnh đạo Đảng Cấp Tiến Michal Simecka tuyên bố. “Đồng thời chúng tôi kêu gọi các chính trị gia hãy kìm nén cảm xúc và hãy khoan thực hiện những hành động mà có thể đẩy căng thẳng lên cao hơn nữa.”

Đảng của ông Fico, Smer hay Direction được mô tả là trung tả, đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử nghị viện vào tháng 09/2023 của quốc gia này.

Jack Phillips  _  Tuệ Chân

TỐI CAO PHÁP VIỆN CẢNH BÁO VỀ THỰC TRẠNG CỦA NƯỚC MỸ

‘Sự ủng hộ đối với quyền tự do ngôn luận đang suy yếu một cách nguy hiểm,’ Thẩm phán Alito nói, còn Thẩm phán Thomas thì chỉ trích Hoa Thịnh Đốn là một nơi ‘hiểm ác và tràn ngập dối trá.’

Hôm thứ Sáu (10/05), khi đưa ra những nhận xét tại hai sự kiện khác nhau, các Thẩm phán Tối cao Pháp viện Clarence Thomas và Samuel Alito đã cảnh báo về thực trạng chung của nước Mỹ hiện nay, khi sự ủng hộ đối với quyền tự do ngôn luận “đang suy yếu một cách nguy hiểm” và thủ đô của quốc gia đang trở thành một nơi “gớm ghiếc” tràn ngập văn hóa xóa sổ.

Thẩm phán Thomas đã nói chuyện tại một hội nghị của Tòa Phúc thẩm Hoa Kỳ Khu vực 11 tại Point Clear, Alabama, trong khi Thẩm phán Alito đọc diễn văn tốt nghiệp tại Đại học Franciscan ở Steubenville, một trường đại học Công Giáo ở Ohio. Hai vị thẩm phán có tư tưởng bảo tồn truyền thống này đã nhận xét về một viễn cảnh tăm tối mặc dù vẫn khuyến khích hành động và mang lại hy vọng.

Tại sự kiện ở Alabama, người chủ trì sự kiện, Thẩm phán Địa hạt liên bang Kathryn Kimball Mizelle đã mời Thẩm phán Thomas đưa ra bình luận về cảm giác làm việc “trong một thế giới xem chừng hiểm ác.”

“Tôi cho rằng việc này khá là trắc trở,” Thẩm phán Thomas cho biết. “Trong vòng hai hoặc ba năm vừa qua, chúng tôi, cả hai vợ chồng tôi đã ở trong một thế giới hiểm ác và tràn ngập dối trá. Thật khó tin.”

Thẩm phán Thomas đã phải đối mặt với làn sóng chỉ trích nặng nề từ các thành viên Đảng Dân Chủ, những người đã cáo buộc ông né tránh các quy định về tiết lộ thông tin, có hành vi tham nhũng nói chung, và quá nhẹ tay với các thành viên Đảng Cộng Hòa giàu có. Họ vẫn chưa thể chỉ ra bất cứ vụ kiện nào mà vị thẩm phán này xét xử sai. Thậm chí một số nhà hoạt động còn ủng hộ việc đàn hặc Thẩm phán Thomas.

Ngược lại, năm ngoái có hơn 100 cựu lục sự của Tối cao Pháp viện đã ký vào một bức thư ngỏ bào chữa cho sự liêm khiết của Thẩm phán Thomas, và gọi ông là người có “nguyên tắc vững vàng” và chủ kiến “kiên định.” Họ gọi những cáo buộc chỉ trích nhằm vào ông là “độc địa” và “duy trì giả thuyết xấu xa rằng Thẩm phán không thể tự mình suy xét.”

“Đó là một phần trong một nỗ lực công kích lớn hơn nhắm vào Tối cao Pháp viện và tính hợp pháp của Tối cao Pháp viện,” bức thư nêu rõ. “Bức tranh mà họ thêu dệt về Tối cao Pháp viện và người mà chúng tôi đã làm việc cùng là không có chút nào giống với thực tế.”

Các cuộc thăm dò dư luận cho thấy niềm tin của công chúng vào Tối cao Pháp viện gần đây đã giảm xuống một cấp độ mới.

Bàn về những lời chỉ trích, Thẩm phán Thomas nói tại hội nghị ở Alabama rằng Hoa Thịnh Đốn đã trở thành một nơi “gớm ghiếc”, nơi mà “người ta tự hào về bản thân khi họ xấu xa,” đồng thời mô tả nước Mỹ ngoài Hoa Thịnh Đốn là một nơi mà người dân bình thường “không cảm thấy có gì tự hào khi làm điều xấu.”

Thẩm phán Thomas cũng bày tỏ lo ngại rằng một người bình thường sẽ không thể xem được các văn bản của tòa án, khiến cho họ cảm thấy khó hiểu.

“Tôi cho rằng cách mà chúng ta nói về các vụ kiện đôi khi khiến những người bình thường bị mất quyền được lựa chọn,” Thẩm phán Thomas nói, đồng thời bày tỏ hy vọng rằng điều này sẽ thay đổi.

‘Ngoài kia cam go lắm’

Thẩm phán Alito cảnh báo các sinh viên tốt nghiệp tại đại học Công Giáo ở Ohio rằng quyền tự do ngôn luận và tự do tôn giáo ngày nay đang bị công kích ở Hoa Kỳ, đồng thời bày tỏ hy vọng rằng những người trẻ tuổi sẽ tiếp quản trách nhiệm và chiến đấu cho sự thay đổi tích cực hơn.

Trong bài diễn văn của mình, Thẩm phán Alito đã đề cập đến một ví dụ về văn hóa đại chúng, cụ thể là bài diễn văn tốt nghiệp của nhân vật Thornton Melon (do Rodney Dangerfield thủ vai) trong bộ phim “Back to School.”

Ông hài hước trích dẫn lời khuyên mà Melon dành cho các sinh viên tốt nghiệp, rằng sau khi tốt nghiệp hãy đừng hòa nhập với thế giới bởi vì “ngoài kia cam go lắm,” và thay vào đó hãy về với cha mẹ, để họ thanh toán mọi hóa đơn và “lo toan cho.”

“Như Melon nói, ngoài kia cam go lắm,” Thẩm phán Alito nói. “Có lẽ bây giờ còn cam go hơn so với trước đây. Nhưng đó chính xác là lý do tại sao sự đóng góp của các em lại quan trọng đến vậy.”

Thẩm phán Alito đã nói rằng, bước ra ngoài khuôn viên trường học, “những vấn đề gây tranh cãi sẽ đả kích một số nguyên tắc căn bản nhất của chúng ta,” khi nói đến quyền tự do ngôn luận.

“Sự ủng hộ đối với quyền tự do ngôn luận đang suy yếu một cách nguy hiểm,” ông nói tiếp, nhấn mạnh rằng vấn đề này là đặc biệt nghiêm trọng ở các trường đại học mà ông cho là nơi mà việc trao đổi ý kiến cần phải được bảo hộ nhiều nhất.

“Có rất ít trường đại học theo đuổi được lý tưởng đó, và trường đại học này là một trong số ít những trường như vậy. Nhưng thế giới rộng lớn ngoài kia sẽ không như vậy,” Thẩm phán Alito nói.

Ông cũng nêu lên vấn đề tự do tôn giáo cũng đang trong tình trạng “nguy hiểm,” và nhấn mạnh rằng các sinh viên tốt nghiệp có thể nhận thấy bản thân phải ở trong một môi trường công việc hoặc xã hội mà họ bị ép buộc phải từ bỏ đức tin hoặc chấp nhận những quan niệm mà họ cho là đáng lên án về mặt đạo đức.

“Còn tùy thuộc xem các em có kiên định hay không,” ông nói.

Điều đáng chú ý là, Thẩm phán Alito là người ra phán quyết lật ngược vụ “Roe kiện We” năm 2022 và trao việc quyết định về quyền phá thai cho các tiểu bang.

Tom Ozimek  _  Tuệ Chân

NHỮNG NGƯỜI THÀNH ĐẠT CÓ NGUY CƠ TỰ TỬ CAO HƠN

 

 

Alexandra Robbins là một người có thành tích vượt bậc. Cô đã tốt nghiệp loại xuất sắc – danh hiệu cao nhất – từ Đại học Yale chỉ để nhận ra rằng điều đó chẳng có ý nghĩa gì ngay vào ngày tốt nghiệp của mình.

Là một người thành đạt điển hình, cô đã đánh đồng giá trị bản thân với mục tiêu của mình đến mức nó được ưu tiên hơn mọi thứ khác. Việc theo đuổi thành công không dẫn đến hạnh phúc. Đây là điều cô đã nhận ra và trình bày chi tiết trong cuốn sách “Những Người Thành Đạt: Cuộc Sống Bí Mật của Những Đứa Trẻ được Định Hướng.”

Kinh nghiệm của Robbins minh họa mặt tiêu cực của việc đạt thành tích quá cao, nhưng thậm chí còn có mặt tối hơn. Trong hành trình tìm kiếm thành công theo chủ nghĩa hoàn hảo, những người thành đạt quá mức có thể đang gây căng thẳng cho quá trình sinh hóa của cơ thể. Từ đó, dẫn đến hiện tượng thiếu methyl hóa, có liên quan đến trầm cảm và ý nghĩ tự tử.

Rối loạn methyl hóa được kích hoạt bởi các yếu tố lối sống làm bật hoặc tắt sự biểu hiện của các gene đột biến mà những người đạt thành tích quá cao dễ mắc phải về mặt di truyền. Nghiên cứu cho thấy rằng 15 đến 20% những người thiếu methyl hóa quá mức có khả năng sẽ bị trầm cảm.

Tình trạng đáng lo ngại về việc thanh niên có thành tích quá cao tự tử tại các trường đại học hàng đầu của Mỹ trong vài năm qua đã thu hút sự chú ý nghiêm túc đến mối tương quan giữa những người có thành tích vượt trội và tự tử, nhưng cho đến nay vẫn chưa có lời giải thích thỏa đáng cho điều đó.

Thành tích và căng thẳng

Các yếu tố căng thẳng về môi trường đóng một vai trò quan trọng trong việc gây ra trầm cảm. Hiện tượng này xuất hiện phổ biến ở trường đại học, đặc biệt là đối với những người có thành tích quá cao. Áp lực phải đạt điểm, được vào đội của trường, giành được một vị trí trong câu lạc bộ tranh luận, …, có thể tạo ra gánh nặng tâm lý trong một số trường hợp nhất định, đặc biệt đối với những người luôn hướng đến thành tích quá cao.

Theo một ấn phẩm của Viện Y tế Quốc gia, ước tính có 1,100 sinh viên đại học tự tử mỗi năm và gần 24,000 người cố gắng làm điều này. Theo một phân tích dữ liệu chính thức, khi sự cạnh tranh, chi phí học tập và áp lực để vào được những trường tốt nhất tăng lên, tỷ lệ tự tử ở thanh niên, độ tuổi 15-24, đã tăng gấp ba lần kể từ những năm 1950.

Theo Philly Voice, tại University of Pennsylvania năm 2017, sáu sinh viên đã qua đời vì tự tử trong khoảng thời gian 13 tháng. Cornell University có sáu vụ tự tử trong năm học 2009-2010. Năm 2003-2004, năm sinh viên Đại học New York đã nhảy lầu tự tử. Năm 2018, một sinh viên y khoa năm thứ tư và một bác sĩ nội trú tại NYU đã tự sát cách nhau 5 ngày.

Theo Viện Y tế Quốc gia, mặc dù theo thống kê, tự tử có nhiều khả năng cướp đi sinh mạng của những người trẻ tuổi, nhưng trong toàn bộ dân số Hoa Kỳ, tỷ lệ trầm cảm và tự tử đã tăng 28% trong khoảng thời gian 17 năm từ 1999 đến 2016. Những người thành đạt quá mức chiếm tỷ lệ cao hơn.

Những cái chết tự sát không đúng lúc của nhà văn chuyên viết ẩm thực nổi tiếng vô cùng thành công Anthony Bourdain và biểu tượng thời trang Kate Spe là hai ví dụ nổi bật khiến chúng ta bị sốc trong năm nay và để lại nhiều câu hỏi: Tại sao một người có vẻ như đã có tất cả lại đột nhiên tự tử?

CDC đã công bố một báo cáo về xu hướng tự tử cùng tuần với cái chết của Kate Spe. Tác giả chính, ông Deborah M. Stone, đã nhấn mạnh trong một cuộc phỏng vấn trên phương tiện truyền thông rằng tự tử có nhiều khả năng xảy ra ở những người chưa bao giờ được chẩn đoán mắc bệnh tâm thần hơn những người được chẩn đoán mắc bệnh trầm cảm.

Giống như các ví dụ trên, nhiều người trong số họ có thành tích cao, nhưng khi rơi vào hoàn cảnh tuyệt vọng, họ không có xu hướng tìm kiếm sự giúp đỡ vì họ có thể cảm thấy tổn hại đối với danh tiếng của mình là quá lớn. Họ vẫn có thể thể hiện bản thân nên họ cứ tiếp tục.

Theo phân tích dữ liệu của Business Insider từ Viện An toàn và Sức khỏe Lao động Quốc gia, kỹ sư hàng hải, bác sĩ, nha sĩ, bác sĩ thú y và nhân viên tài chính có nhiều khả năng tự tử tại nơi làm việc nhất.

Những người này có xuất thân cũng như hoàn cảnh dẫn đến việc tự tử rất khác nhau, nhưng tôi thấy rằng họ có một điểm chung. Người lao động trong những ngành nghề này có xu hướng cầu toàn vì đây là những kỹ năng mà công việc yêu cầu.

Nhưng những người có thành tích vượt trội làm việc trong những ngành nghề này cũng ít có khả năng tìm kiếm sự giúp đỡ nhất. Với tư cách là những chuyên gia được người khác tin tưởng và trông cậy để thực hiện các dịch vụ, họ lại càng kỳ thị bệnh tâm thần.

Và đối với những người thành đạt vượt trội, việc tìm kiếm sự giúp đỡ có vẻ giống như thất bại và không thể chấp nhận được. Họ thà buộc bản thân làm việc chăm chỉ hơn để khắc phục điểm yếu. Thật không may, điều này sẽ làm trầm trọng thêm các vấn đề sức khỏe tâm thần của họ.

Những người thành đạt vượt trội và rối loạn methyl hóa

Tôi nhận thấy có niềm hy vọng mới cho những người đạt thành tích vượt trội. Thay đổi cách nhìn nhận vấn đề và giảm bớt sự kỳ thị đối với bệnh tâm thần sẽ giúp họ muốn tìm kiếm sự giúp đỡ hơn.

Ông Steve G (bút danh) đã làm việc vô cùng chăm chỉ để lên vị trí đối tác quản lý cấp cao tại một công ty ngân hàng đầu tư quốc tế. Ông thành công nhưng lại giữ kín một bí mật đen tối rất lâu với vợ và ba đứa con: ám ảnh ý nghĩ muốn kết thúc cuộc đời.

Ông may mắn khám phá được thông tin trực tuyến về phương pháp điều trị trầm cảm không dùng thuốc, xem vấn đề qua lăng kính sinh hóa của cơ thể, một thứ gọi là rối loạn methyl hóa. Ông tự hỏi liệu mình có bị rối loạn methyl hóa hay không.

Ông Steve G rất sợ bị cho là mắc bệnh tâm thần nên ông hy vọng rằng chứng trầm cảm của mình có thể có lời giải thích hợp lý.

Ông cũng bị thu hút bởi khả năng tránh được những tác dụng phụ về tình dục nổi tiếng của thuốc chống trầm cảm mà bác sĩ gia đình khuyên dùng. Tình dục trong cuộc hôn nhân là điều duy nhất ông vẫn thích.

Ông Steve G đã phát hiện ra thông tin có khả năng cứu sống bản thân trên trang web của Viện nghiên cứu Walsh, trang này bao gồm danh sách các bác sĩ điều trị bệnh nhân rối loạn methyl hóa.

Bốn năm trước, tôi đã tham dự một hội thảo với Tiến sĩ William Walsh. Ông đã trình bày những phát hiện của mình dựa trên nghiên cứu sâu rộng về 30,000 loại bệnh tâm thần.

Nghiên cứu của ông thiết lập mối liên quan rõ ràng giữa trầm cảm và sự mất cân bằng sinh hóa trong cơ thể con người. Đó là sự rối loạn methyl hóa. Nghiên cứu cho thấy rằng 38% những người bị trầm cảm nặng bị thiếu methyl hóa, trong khi 20% khác bị methyl hóa quá mức do thiếu folate.

Tiến sĩ Walsh cũng đã cho thấy rằng liệu pháp vitamin không dùng thuốc, có mục tiêu có khả năng sửa chữa các quá trình methyl hóa bị hỏng. Nghiên cứu mang tính đột phá của ông đã được công bố trong một cuốn sách có tựa đề phù hợp: “Sức Mạnh Dinh Dưỡng: Chữa Lành Sinh Hóa và Chữa Lành Bộ Não.”

Sau khi gặp bác sĩ mới, ông Steve G biết được rằng mình thực sự đang thiếu quá trình methyl hóa. Ông cảm thấy nhẹ nhõm vì đã được tư vấn về tình trạng mất cân bằng sinh hóa do rối loạn chức năng não chứ không phải do bệnh tâm thần. Trên thực tế, ông đã gọi bác sĩ của mình là “bác sĩ vitamin.”

Ông được kê toa một loại cocktail dinh dưỡng để khôi phục quá trình methyl hóa trở lại bình thường, và sau khoảng ba tháng, ông bắt đầu nhận thấy dễ chịu hơn. Ông chơi với con nhiều hơn và ý nghĩ tự tử của ông chỉ xuất hiện thoáng qua thay vì liên tục như trước.

Quá trình methyl hóa có tác dụng như thế nào?

Hóa sinh của cơ thể bao gồm các phản ứng hóa học rất đa dạng và phức tạp nhằm điều khiển các chức năng, như suy nghĩ, tiêu hóa và vận động. Các vitamin, enzyme, protein cụ thể, …, giống như các bộ phận phải lắp vào các chỗ cụ thể để kích hoạt các mạch hóa học.

Việc thiếu hoặc có quá nhiều, quá ít một bộ phận có nghĩa là phần đó đang không hoạt động tốt nhất. Kết quả là có thể thực sự dẫn đến các bệnh về thể chất và tinh thần.

Methyl hóa là một trong những quá trình sinh hóa trong cơ thể rất quan trọng đối với sức khỏe. Ước tính có khoảng 30% dân số nói chung mắc chứng rối loạn methyl hóa.

Quá trình methyl hóa ảnh hưởng đến mức độ sao chép và tái tạo DNA, hiệu quả trong việc loại bỏ độc tố của gan và chức năng tạo ra các chất dẫn truyền thần kinh cần thiết cho sức khỏe tâm thần bình thường của bộ não.

Trong quá trình methyl hóa, một phân tử sẽ chuyển một nhóm methyl (CH3) cho DNA để điều chỉnh chức năng của gene và ảnh hưởng đến sự biểu hiện gene. Để hoàn thành bước này cần có sự trợ giúp của một số vitamin, khoáng chất và enzyme, bao gồm cả gene MTHFR.

Thiếu hoặc không đủ chất dinh dưỡng cũng như đột biến gene của một số enzyme có thể khiến quá trình methyl hóa không đầy đủ. Tình trạng này được gọi là thiếu methyl hóa.

Một người bị thiếu methyl hóa thường có nồng độ serotonin và dopamine thấp, histamine máu toàn phần cao và lượng bạch cầu ưa kiềm tuyệt đối tăng cao. Ngoài ra những người này còn có xu hướng thiếu calcium (canxi), magnesium (magie), methionine, vitamin B6 và hàm lượng acid folic quá cao. Liệu pháp dinh dưỡng phục hồi mức độ trở lại bình thường và phục hồi chức năng methyl hóa bình thường.

Bác sĩ của ông Steve G hành nghề y học tích hợp nên đã dùng phương pháp điều trị châm cứu và phản hồi thần kinh để điều trị căng thẳng và chứng đau lưng mạn tính cho ông. Điều này giúp ông cảm thấy tốt hơn ngay lập tức. Những thay đổi trong cách ăn uống và lối sống theo thời gian đã giúp ông giảm bớt một số yếu tố môi trường gây ra chứng trầm cảm.

Sau hai năm, ông Steve nghĩ rằng bản thân không chắc có thể sống sót qua giai đoạn đó nếu không có sự giúp đỡ. Ông cũng bày tỏ sự thất vọng về lý do tại sao các dịch vụ tâm thần chính thống không cung cấp loại hình điều trị mà ông đã nhận được.

Có một thực tế là đại đa số bác sĩ không bao giờ xem xét kết quả sinh hóa của bệnh nhân. Tôi hy vọng điều này sẽ thay đổi, nhưng trong lúc này, những người đang tìm kiếm sự trợ giúp không dùng thuốc cho bệnh trầm cảm cần tìm một bác sĩ y học tích hợp để điều trị chứng rối loạn methyl hóa.

Mối liên kết rõ ràng

Tại một thời điểm nào đó, tôi nhận thấy rằng đặc tính sinh hóa do thiếu methyl hóa, đặc biệt là serotonin và dopamine thấp, phù hợp với đặc điểm tính cách của người thành đạt điển hình, có động lực cao, cầu toàn và có tính cạnh tranh trong thể thao và cuộc sống nói chung.

Tôi muốn biết Tiến sĩ Walsh nghĩ gì nên tôi đã trình bày quan sát của mình với ông ấy.

Tiến sĩ Walsh nói, “Chắc chắn là như vậy! Đặc điểm của những người thiếu methyl hóa phù hợp với tính cách và các triệu chứng lâm sàng của những người đạt thành tích quá cao.”

Tiến sĩ Walsh cho biết những người đạt thành tích quá cao có thể hưởng lợi khi bổ sung các chất dinh dưỡng nếu họ có thể điều trị trong 6-8 tháng hoặc lâu hơn. Nhưng ông cảnh báo họ là những bệnh nhân tệ nhất về mặt tuân thủ.

Đối với những người có thành tích vượt trội, việc tuân thủ là một vấn đề lớn.

Trên thực tế, ông Steve G luôn phàn nàn rằng ông muốn bỏ cuộc trong mỗi cuộc hẹn.

Tôi đã thấy rằng việc không thể từ bỏ nhu cầu kiểm soát, mong muốn đạt được kết quả nhanh chóng, phủ nhận trầm cảm và sợ đau đớn, đều có thể góp phần gây ra khó khăn trong vấn đề tuân thủ.

Đây là một cân nhắc quan trọng nếu bạn quyết định theo đuổi y học tích hợp để điều trị trầm cảm, vì nguy cơ tự tử sẽ tăng lên nếu không điều trị kiên trì và nhất quán.

Dr. Jingduan Yang  _  Phương Vy